در سالهای اخیر با شروع فصل تابستان برنزه کردن تبدیل به یکی از علاقمندیهای جوانان ایرانی شده است. این علاقه تا به آنجا پیش رفته که این روزها استخرهای روباز و دستگاههای سولاریوم حسابی کار و بارشان رونق گرفته و خانمها و آقایان عاشق پوستهای طلایی و برنزه بعضاً با معجونهای عجیب و غریب از آب هویج و گوجه و دلستر گرفته تا آب نمک و روغن زیتون برای برنزه شدن زیر نور آفتاب یا دستگاههای برنزه کننده پوست دراز کشیدهاند. با این همه چه خوشتان بیاید و چه خوشتان نیاید برنزه شدن برای پوست خطرات جبران ناپذیری دارد. به همین دلیل سوالی که همواره در ذهن عاشقان برنزه شدن وجود دارد این است که آیا برنزه کنیم یا نه.
برنزه شدن یعنی چه؟
برنزه شدن یا تیره شدن پوست در حقیقت همان آسیب دیدن پوست بدن شماست. بله، درست متوجه شدید. در حقیقت برنزه شدن چیزی بیشتر از تغییر رنگ پوست شماست. هیچ میدانستید که سلولهای پوستی در لایه فوقانی پوست، تولید کننده ملانین یا همان رنگدانههایی هستند که به پوست ما رنگ میدهند؟
قسمت ترسناک ماجرا این است که زمانی که زیر نور خورشید هستید، اشعه UV به پوست شما آسیب میرساند و باعث افزایش تولید ملانین میشود. به عبارت دیگر برنزه شدن در برابر آفتاب، در واقع یک واکنش طبیعی از طرف بدن است که بر اثر تحریک اشعه فرابنفش نور خورشید به وجود میآید. برنزه شدن، سپر دفاعی بدن برای حفاظت از سلولهایی است که ممکن است بر اثر این اشعه از بین بروند یا پیر شوند یا حتی در این مسیر به یک سلول بدخیم تبدیل شوند. این یک نشانه واضح است که پوست شما تلاش میکند تا از خود در برابر صدمات بیشتر محافظت کند. با این تفاسیر به نظر نمیرسد که این روند اتفاق جالبی برای بدن شما باشد، اینطور نیست؟ از سوی دیگر برنزه شدن به هر روشی که باشد سبب آسیب دیدن سلولها، چروک شدن زودرس، لکهای پیری و از همه بدتر سرطان پوست میشود.
با آفتاب برنزه شویم یا دستگاه سولاریوم؟
برای برنزه شدن ۳ راه یا ترکیبی از آنها پیش روی افراد قرار دارد:
سادهترین و کمخرجترین راه، آفتاب گرفتن در هوای آزاد است. روش دوم که اتفاقاً کم خطرتر از روشهای دیگر هم هست استفاده از محصولات شیمیایی (لوسیون، اسپری، پودر، کرم و حتی قرص) است و راه سوم استفاده از دستگاههای برنزهکننده یا همان «سولاریوم» است، در این دستگاهها با استفاده از لامپ آفتابی و سطح بستر دستگاه مربوطه، فرد در مواجهه با طیفهای مختلف اشعه ماورایبنفش قرار میگیرد تا پوستش تیره یا بهاصطلاح برنزه شود. سولاریوم برای هر نوع پوستی مناسب است، بهجز افرادی با پوستهای حساس. نسبت به اشعههای خورشید متعادل است که خطر آسیب را به حداقل کاهش میدهد.
با اینهمه تحقیقات سازمان جهانی بهداشت نشان میدهد که استفاده از سولاریوم راه مناسبی برای برنزه کردن پوست نیست. این روش هیچگونه مصونیتی در مقابل سرطان پوست ندارد. آنچه که امروزه مورد تائید بیشتر متخصصان پوست و مجامع علمی ـ پزشکی است، ارتباط بین سولاریوم و سرطانهای پوستی است. هر چند سولاریوم و برنزه کردن پوست با هدف تیره شدن پوست و تحریک سلولهای پوست به سمت پررنگ شدن است اما تکرار و انجام مداوم آن نتیجهای خلاف این هدف را دارد. علاوه بر این برخی از عوارض استفاده از سولاریوم که در دراز مدت خود را نشان میدهد پیری پوست، افزایش چین و چروکهای پوست، شل شدن و افتادگی پوست است که مجموع آنها تصویری نازیبا و ناخوشایند از پوست را نشان میدهد. تحقیقات نشان میدهد کسانی که ۱۰ جلسه به طور کامل از این دستگاهها استفاده کردهاند صدمات جبرانناپذیری به روند پروتئین سازی پوست خود وارد کردهاند. این صدمات اغلب هنگامی که در مقابل تابش مستقیم نور آفتاب هستیم، به وجود میآید. بر اساس این تحقیقات اشعه ماوراء بنفش دستگاههای سولاریوم به اندازه اشعه ماوراءبنفش آفتاب خطرناک و زیانآور است.
بیخطرترین روش برنزه کردن کدام است
در سالهای اخیر کابینهای اتوبرنزهای به نام «کابینهای کالیفرنیایی» در بین جمعیت برنزه کنندگان محبوب شده که پوست را توسط اسپریهای پاشنده برنزه میکنند. ماده رنگکننده این اسپریها «دیهیدروکسیاستون» است که در کرمها، لوسیونها و اسپریهای اتوبرنزه نیز از همین ماده برای رنگ کردن پوست استفاده میشود. «هیدروکسی استون» برخلاف نورآفتاب و اشعه فرابنفش آن به پوست آسیب نمیزند چون مانند آفتاب موجب افزایش ملانین پوست به واسطه تحریک سلولهای رنگدانهساز (ملانوئیت) نمیشود و تأثیر آنها روی لایه شاخی یعنی خارجیترین لایه پوست است؛ به عبارت بهتر پوست شما به این دلیل برنزه میشود که واکنشی میان هیدروکسی استون و پروتئینهای پوست بهوجود میآید. از آنجایی که کرمهای اتوبرنزه فقط رنگ هستند و نیاز به تاباندن اشعه آفتاب یا استفاده از دستگاه سولاریوم ندارند، بیخطر هستند و میتوان به جای حمام گرفتن در آفتاب یا استفاده از نور ماورای بنفش در سولاریوم از این کرمها استفاده کرد. برای اینکه پوست توسط این ماده رنگ بگیرد باید حدود ۲ تا ۴ ساعت صبر کرد و این رنگ طی ۶ تا ۷ روز با دوش گرفتن و شستوشو و با ریزش لایه شاخی پوست از بین میرود. استفاده از محصولات اتوبرنزه محدودیت سنی ندارد اما بیمارانی که به ماده «دیهیدروکسی استون» حساسیت و آلرژی دارند نباید به هیچوجه از این فرآوردهها استفاده کنند. همچنین توصیه میشود، اطفال و خانمهای باردار از این ماده استفاده نکنند. استفاده طولانی مدت از این ماده به شرط اینکه همراه مصرف کرمها و فرآوردههای ضدآفتاب باشد معمولاً خطر خاصی ندارد و در مجموع برنزه کردن پوست با این روش بیخطرترین برنزه کردن، به نسبت نورآفتاب و سولاریوم است.
اگر آفتاب میگیرید خودتان را نسوزانید
اگر از آن دسته افرادی هستید که پوست و چشمهای روشنی دارند باید بیشتر مراقب آفتاب سوختگی باشید چرا که حتی اگر 15 دقیقه هم زیر آفتاب بمانید ممکن است بسوزید. هرچه تیرهتر باشید، میتوانید مقدار بیشتری از نور خورشید را بدون سوختگی تحمل کنید. نکته بعد این است که باید بدانید تا چه میزان به خط استوا نزدیک هستید. نگران نباشید؛ لازم نیست طول و عرض دقیق را محاسبه کنید. همین که بدانید هرچه به خط استوا نزدیکتر باشید، احتمال سوختگی از آفتاب هم در شما بالاتر میرود کافی است. وقتی به ارتفاعات بالا سفر میکنید نیز باید خیلی مراقب باشید. هر 300 متر که بالا میروید، پرتوهای «UV» 5 درصد افزایش مییابند. علاوهبراین برخی داروها حاوی مواد شیمیایی هستند که باعث میشود پوست به اشعه UV حساستر باشد. برای مثال آنتیبیوتیکها، آنتی هیستامینها، قرصهای ضد بارداری، قرصهای ضدافسردگی و اکثر داروهای مخصوص جوش و آکنه باعث میشوند پوستتان به جای اینکه برنزه شود، بسوزد. اگر تصور میکنید که برخی از داروهایی که استفاده میکنید جز این دسته از داروها هستند، باید از کرم و لوسیونهایی با SPF بالاتر استفاده کنید.
روزی چند ساعت آفتاب بگیریم تا برنزه شویم
در جلسه اول توصیه میشود حداکثر 30 دقیقه زیر آفتاب بخوابید. بین هر جلسه آفتابگرفتن باید یک روز به پوستتان استراحت بدهید. در جلسه دوم 45 دقیقه و جلسه سوم یک ساعت زیر آفتاب بخوابید یک ربع به جلو، یک ربع به پشت، یک ربع به پهلوی راست و یک ربع به پهلوی چپ. امنترین راه برای برنزهشدن زیر آفتاب استفاده از روغنهای مخصوص کارخانهای است. این محصولات در عین حال که به برنزهشدن پوست کمک میکنند دارای مقداری ضدآفتاب هستند و از سوختگی و دردناک شدن پوست جلوگیری میکنند. موادی مثل قهوه یا روغن زیتون نه تنها موجب برنزه شدن پوست نمیشود بلکه مواد رنگی موجود در این گیاهان از طریق واکنش شیمیایی که زیر نور آفتاب رخ میدهد، موجب بروز عوارضی چون قرمزی، پوسته پوسته شدن، خارش و تاولهای پوستی میشود که در صورت عدم درمان، جای آنها به صورت لکههای تیره روی پوست میماند. اسپریهای مخصوص برنزهشدن زیر آفتاب نیز روند جذب نور را تسریع میکنند و رنگهای مختلفی به پوست میدهند از جمله طلایی، مسی، هویجی و شکلاتی. برخی از این محصولات دارای مقداری مواد اتوبرنز هستند و برای کسانی که برای برنزه شدن عجله دارند مناسب هستند. بعد از زدن روغن هر 5 دقیقه یک بار با آبپاش سراسر بدنتان را مرطوب کنید. نوشیدن آب و خوردن میوههای تابستانی را هم فراموش نکنید. هر زمان احساس کردید ضربان قلبتان بالا رفته یا سردرد گرفتهاید از زیر آفتاب بلند شوید، دوش بگیرید و چند دقیقهای در سایه قدم بزنید.
0 دیدگاه