موسیقی جدا از فرم هنری آن، شکلی از ارتباط است. تاریخ موسیقی، تاریخ بشریت است. موسیقی در جهان طبیعت و در زندگی انسان‌ها مانند تاریخچه و سابقهٔ تکامل هر زمان است. در روح کوچک‌ترین پرندگان تا پیشرفته‌ترین جانداران موسیقی نهفته است. در جوامع انسانی نیز موسیقی از کهن‌ترین فرهنگ‌ها و جوامع بشری تاکنون دیده‌شده و جزئی از ضروری‌ترین نیازها برای روح انسان‌ها گشته است. پیشرفت موسیقی با اختراع و توسعهٔ آلات موسیقی در جوامع و اعصار مختلف همراه بوده است. هرچند دقیقاً مشخص نیست که چه زمان و چگونه این آلات توسط بشر ساخته استفاده شده است ولی مورخان می گویند که اولین آلت موسیقی نوعی فلوت بوده که با استخوان حیوانات ساخته‌شده است. در این مقاله ما به تاریخچه‌ی کوتاهی از چند ساز محبوب موسیقی پرداخته‌ایم.
1. گیتار
گیتار یک ساز باستانی است که قدمت آن به 4000 سال پیش بازمی‌گردد. نظرات مختلفی دربارهٔ تاریخچهٔ آن وجود دارد. عده‌ای معتقدند که گیتار از مصر سرچشمه گرفته است و عده‌ای منشأ آن را یونان می‌دانند و معتقدند که توسط رومی‌ها به اسپانیا آورده شده است. عده‌ای هم معتقدند که پسوند تار در نام گیتار (کیتارا یا قیتارا) می‌تواند موید این باشد که گیتار سازی ایرانی است؛ در زمان حکومت اسلام در اسپانیا، این ساز توسط زریاب دارابگردی (موسیقی‌دان کرد عراقی) و چند تن از شاگردانش به اندلس برده شده است. به‌هرحال گیتار یکی از قدیمی‌ترین سازهای زهی است که در ابتدا چهار و پنج سیم داشته و در قرن نوزدهم به گیتار کلاسیک شش سیمه و مدرن تبدیل گشته است. به‌تدریج سیم‌های ابریشمی گیتار نیز به سیم‌های فلزی بدل گشته و انواع گیتارهای آکوستیک، الکترونیک و گیتارهای برقی برای پیشرفت موسیقی جاز و راک رواج پیدا کردند.
2. ویلن
دربارهٔ ویلن هم نظرات مختلفی وجود دارد از قدمت 5000 سالهٔ آن در هند گرفته تا تکمیل ساز تک سیم رباب عربی و تبدیل آن به ویلن توسط ایرانی‌ها و ترک‌ها. بعدها این ساز زهی_آرشه‌ای توسط سازندگان ایتالیایی به نحوی ساخته و پرورش‌یافته است که برخی این سازندگان ایتالیایی را مخترع ویلن می‌دانند. آنتونیو استرادیواری تعداد زیادی ویلن و همچنین تعدادی نیز ویولا و ویلن‌سل در طول عمر خویش ساخته است. از قرن نهم میلادی به بعد در اروپا ویلن به‌گونه‌ای رواج و محبوبیت پیدا کرد که برای نواختن موسیقی‌های محلی و فولکوریک نیز به کار گرفته شد.
3. آکاردئون
منشأ این ساز نیز از کشورهای آسیایی و آفریقایی است ولی شکل پیشرفتهٔ آن در اوایل قرن نوزدهم در اروپا به وجود آمد و در موسیقی محلی آمریکای شمالی و جنوبی و اروپا مورداستفاده قرار گرفت. انواع مختلفی از آکاردئون وجود دارد. بعضی از آن‌ها یک برد دکمه کروماتیک برای دست راست دارند، بعضی برد دکمه دیاتونیک برای دست راست دارند و برخی یک کیبورد شبیه به پیانو برای نواختن با دست راست دارند.
4. ساکسیفون
ساکسیفون یک ساز بادی است که در تمام موسیقی‌ها از راک گرفته تا پاپ از آن استفاده می‌شود. مخترع آن آدولف ساکس بلژیکی است که در 1840 میلادی آن را ساخت. ابتدا در موسیقی کلاسیک و موسیقی نظامی مورداستفاده قرار گرفت. ساختار آن شبیه کلارینت هست. ساکسیفون انواعی مانند ساکسیفون سوپرانو، ساکسیفون آلتو و ساکسیفون تنور دارد که تفاوت آن‌ها در دامنه صدایی آن‌ها است. اگرچه این ساز در اصل برای ارکستر و دسته موزیک نظامی تهیه شد ولی امروزه بیشتر در موسیقی بلوز و جاز و مردم‌پسند به کار می‌رود.
5. پیانو
پیانو نیز یک ساز قدیمی است که در قرن هفدهم به شکل مدرن آن در ایتالیا ساخته شد. تفاوت عمده پیانو با سازهای مشابه و قدیمی‌تر در این است که با ضربه‌های نرم‌تر یا باقدرت‌تر انگشتان به کلاویه‌ها، صدای تولیدشده نیز متفاوت خواهد بود و قدرت صداسازی توسط نوازنده کنترل می‌شود. پیانو با داشتن 7 اکتاو در بین آلات موسیقی قادر به تولید بیشترین فرکانس‌های صدایی از ۲۰ تا ۵۰۰۰ هرتز هست و به همین دلیل کامل‌ترین ساز و مادر تمام سازها خوانده می‌شود.
6. سنتور
سنتور یکی از قدیمی‌ترین سازهای ایرانی است که شواهد باستان‌شناسی قدمت آن را به دوران تمدن بابل و آشور نسبت داده‌اند. سنتور از ایران با اندکی تفاوت به سایر کشورها راه‌یافته است. از کشورهای آسیایی و خاورمیانه گرفته تا برخی از کشورهای اروپایی؛ و در هرکدام از این کشورها نامی جداگانه دارد. از میان اشکال مختلف این ساز زهی_کوبه‌ایِ ذوزنقه‌ای شکل، سنتور 9 خرک و از گونهٔ سنتور 9 خرک، سنتور سُل‌کوک پراستفاده‌ترین و رایج‌ترین نوع سنتور در ایران است.
آیا شما هم از تاریخچهٔ سازی که می‌نوازید آگاهی دارید؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
0 دیدگاه